H εκκλησία της Αγίας Τριάδας, το σημαντικότερο από άποψη ζωγραφικού διακόσμου, χριστιανικό μνημείο του νησιού, βρίσκεται στο ορεινότερο οικισμό της Νισύρου, τα Νικιά, 14 χλμ. νοτιοανατολικά από το Μανδράκι, στα νότια του σημερινού του σημερινού κοιμητηρίου του οικισμού, σε θέση με μοναδική θέα προς το πέλαγος.
Η εκκλησία είναι χτισμένη στην πλαγιά του βουνού, στο νοτιοδυτικό άκρο του οικισμού. Ήταν ερειπωμένη και καλυμμένη εξ ολοκλήρου από χώμα έως το 1965, οπότε και ανακαλύφτηκε τυχαία από μαθητές, κατά τη διάρκεια σχολικής εκδρομής. Πιθανολογείται ότι η κατάχωσή της οφείλεται σε σεισμική δόνηση, η οποία προκάλεσε καθίζηση στον ναό και κατολίσθηση στην πλαγιά, ενώ οι τοιχογραφίες ακόμη φέρουν έντονες ρωγμές.
Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Από αρχιτεκτονικής άποψης, πρόκειται για μονόχωρη καμαροσκεπή βασιλική (εσωτ. διαστ. 3,90 x 2,90 μ.). Χτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού, όπως μαρτυρούν κατάλοιπα αψίδας στα ανατολικά της. Επίσης, ίχνη στο εσωτερικό αποδεικνύουν ότι έχουν γίνει μετατροπές στην αρχική μορφή του ναού: η καμάρα στέγασης ενισχυόταν αρχικά με σφενδόνιο, το οποίο φαίνεται πως κατέπεσε πριν την τοιχογράφηση, η θέση του όμως προκύπτει από τα δύο σωζόμενα υφαψίδια. Επιπλέον, διευρύνθηκε καθ ύψος το θυραίο άνοιγμα στον δυτικό τοίχο, καταστρέφοντας μέρος του εσωτερικού διακόσμου και σφραγίστηκε η μοναδική φωτιστική θυρίδα του χώρου άνωθεν της εισόδου.
Το εσωτερικό του ναϋδρίου είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες που εκτελέστηκαν σε μια ενιαία εικονογραφική φάση και θεωρούνται η σπουδαιότερη και ωραιότερη δημιουργία της Νισύρου. Η κατάσταση διατήρησής τους είναι μέτρια, με πολλές ρωγμές, κάλυψη ορισμένων τμημάτων με νεότερα επιχρίσματα ασβέστη και έντονο αποχρωματισμό. Το τεταρτοσφαίριο της κόγχης του Ιερού καταλαμβάνει παράσταση Μεγάλης Δεήσεως με τον Χριστό ως Μέγα Αρχιερέα. Χαμηλότερα, στην αψίδα, έξι συλλειτουργούντες Ιεράρχες με ειλητάρια καλύπτονται από νεότερα επιχρίσματα. Στο μέτωπο του τόξου της αψίδας, εικονίζεται το Άγιο Μανδήλιο, πλαισιωμένο από δυσανάγνωστη επιγραφή. Στην οροφή, στη θέση του κατεστραμμένου σφενδονίου, εγκάρσια ζώνη με προφήτες, χωρίζει την καμάρα σε δύο άνισα μέρη. Στο ανατολικό τμήμα του ημικυλίνδρου, που αντιστοιχεί στον χώρο του Ιερού Βήματος, δεσπόζει η Ανάληψη, ενώ το δυτικό τμήμα περιλαμβάνει οκτώ παραστάσεις. Στον κυρίως ναό εικονογραφούνται σκηνές από το Δωδεκάορτο, οι οποίες ξεκινούν από το ανώτερο διάχωρο του δυτικού τοίχου με τον Ευαγγελισμό, συνεχίζονται στο δυτικό τμήμα του ημικυλίνδρου της καμάρας (Γέννηση-Πεντηκοστή) κλείνοντας με την Κοίμηση της Θεοτόκου και καταλήγουν στην Ανάληψη που καταλαμβάνει ολόκληρο το ανατολικό τμήμα της οροφής. Χαμηλότερα, στους τοίχους του ναού, κυριαρχούν οι ολόσωμες μορφές αγίων -μεταξύ των οποίων και κάποιοι ασκητές και στρατιωτικοί άγιοι- ιεραρχών, διακόνων και μοναχών. Σε κυρίαρχη θέση, σε άμεση συνάφεια με το τέμπλο, το οποίο δεν σώζεται σήμερα, και εκατέρωθεν αυτού, εικονίζονται ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο άγιος Νικόλαος, ενώ στον δυτικό τοίχο, εκατέρωθεν της εισόδου, οι άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη στα νότια και η κοινωνία της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας στα βόρεια. Η Φιλοξενία του Αβραάμ στον νότιο τοίχο χρησιμοποιείται μεταφορικά για την παράσταση της Αγίας Τριάδας, στην οποία είναι αφιερωμένος ο ναός.
Οι ραδινές, ευγενικές μορφές του ζωγραφικού διακόσμου, η πλαστικότητα των σωμάτων, η μαλακή πτυχολογία των ενδυμάτων, η απόδοση των τριών διαστάσεων του χώρου και των αντικειμένων και η πλούσια χρωματική παλέτα με μεγάλη ποικιλία χρωματικών τόνων, μαρτυρούν ότι ο δημιουργός εκμεταλλεύεται δημιουργικά εικονογραφικά και τεχνοτροπικά τστοιχεία της δυτικής τέχνης στο έργο του. Οι τοιχογραφίες της αγίας Τριάδας Νικιών χρονολογούνται στον 15ο αι.
Τοποθεσία:
Νικιά, Νίσυρος, Τ.Κ. 85303
Μέσο Πρόσβασης:
Με αυτοκίνητο, κατόπιν πεζή
Πρόσβαση ΑμεΑ:
Όχι
Ώρες λειτουργίας:
Ανοιχτό επί μονίμου βάσεως
Κόστος εισόδου:
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
