Το Αρχαιολογικό Μουσείο Νισύρου βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού του Μανδρακιού, στη θέση Λίμνες. Το κτήριο, που φέρει την επωνυμία «Γιαννίδειος Εστία φυλάξεως αρχαιολογικών ευρημάτων» προς τιμήν των Νισυρίων αδελφών Γιαννίδη, οι οποίοι χρηματοδότησαν την ανέγερσή του, παραχωρήθηκε ως δωρεά στον Δήμο Νισύρου, ο οποίος μεταβίβασε με τη σειρά του το δικαίωμα χρήσης του στο Υπουργείο Πολιτισμού το 2001. Οι κτηριακές εργασίες, βελτιωτικές επεμβάσειςπου κρίθηκαν απαραίτητες προκειμένου να καταστεί ο χώρος λειτουργικός, σύμφωνα με τις σύγχρονες εκθεσιακές ανάγκες, και η οργάνωση της έκθεσης εκτελέστηκαν από την τότε ΚΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στο Πλαίσιο του Περιφερειακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου 2000-2006.
Μετά την ολοκλήρωσή τους, το κτήριο του Μουσείου (ισόγειο με αυλή και υπόγειο), απέκτησε ωφέλιμο χώρο εμβαδού 454 τ.μ. για την έκθεση και 220 τ.μ. για αποθήκευση και συντήρηση αρχαιοτήτων. Μετά από πολυετή αιτήματα των Νισυρίων για τη δημιουργία ενός μουσειακού χώρου, το Μουσείο άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό το Μάιο του 2009.
Η έκθεση έχει διαχρονικό χαρακτήρα και διαρθρώνεται σε ενότητες που καλύπτουν όλη την ιστορική διαδρομή του νησιού, από την προϊστορική(4η χιλιετία π.Χ.) έως τη μεταβυζαντινή περίοδο (19ο αι. μ.Χ.).
Οι πρώτες δύο αίθουσες λειτουργούν ως χώρος υποδοχής του κοινού και ως εισαγωγή στην κυρίως έκθεση. Με τη βοήθεια ενημερωτικών κειμένων και εποπτικού υλικού (χαρτών, φωτογραφιών, χρονολογικών πινάκων) παρουσιάζεται στον επισκέπτη η μυθολογία και η ιστορία του νησιού, καθώς και τα σημαντικότερα μνημεία τόσο της ίδιας της Νισύρου όσο και των παρακείμενων νησίδων. Εδώ φιλοξενείται και η πρώτη εκθεσιακή ενότητα αφιερωμένη στην προϊστορία, με τα περισσότερα εκθέματα να προέρχονται από τον νεολιθικό οικισμό στη γειτονική νησίδα Γυαλί, καθώς και αντιπροσωπευτικά ευρήματα της Νεολιθικής και της Εποχής του Χαλκού από το νησί της Νισύρου.
Η μεγάλη ενιαία φωτεινή αίθουσα που ακολουθεί, αποτελεί τον κυρίως εκθεσιακό χώρο, όπου εκτίθενται αντικείμενα που προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από την ανασκαφή της εκτεταμένης νεκρόπολης της αρχαίας πόλης στο Μανδράκι και τον λόφο του Παλαιόκαστρου. Εδώ παρουσιάζονται σε ενότητες τα ευρήματα της νεκρόπολης και ειδικότερα η διαφοροποίηση των ταφικών εθίμων, οι κατά καιρούς προτιμήσεις στη σήμανση των τάφων, η τυπολογία των κεραμικών προϊόντων και οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις της Νισύρου με σημαντικά κέντρα του αρχαίου κόσμου κατά τη μακρά διάρκεια χρήσης του νεκροταφείου από τον 8ο αι. π.Χ. έως τον 2ο αι. μ.Χ.
Η γεωμετρική και η ακόλουθη αρχαϊκή εποχή (8ος-6ος αι.) παρουσιάζεται μέσα από τις ταφικές πυρές, πρακτική ενταφιασμού που επικρατεί την περίοδο αυτή για τους ενήλικες στο νεκροταφείο του Άη Γιάννη, ενώ τα παιδιά θάβονταν σε μικρούς πήλινους πίθους. Από την πλούσια κτέρισή τους ξεχωρίζει η χαρακτηριστική για τους αρχαϊκούς χρόνους κεραμική, κυρίως πινάκια και οινοχόες, με γραπτή διακόσμηση φυτών και ζώων, προϊόντα του λεγόμενου «εργαστηρίου της Νισύρου», ενώ τα εισηγμένα κορινθιακά και τα αττικά αγγεία φανερώνουν τη διάδοση των προϊόντων των δύο μεγάλων αυτών κέντρων παραγωγής. Τα ευρήματα από τα νεκροταφεία του 5ου και του 4ου αι. π.Χ., περίοδο μεγάλης ακμής για τη Νίσυρο που παρουσιάζονται στην επόμενη μεγάλη ενότητα αποτελούν μαρτυρία για τα ταφικά έθιμα της κλασικής περιόδου.
Εκθέματα και εποπτικό υλικό περιγράφουν την πρακτική του εγχυτρισμού (ἐν + χύτρα), την ταφή δηλαδή μέσα σε μεγάλους πήλινους πίθους που, μαζί με τον ενταφιασμό σε σαρκοφάγους, επικρατεί στην Νίσυροκατά την κλασική εποχή, τις πεποιθήσεις που υπαγόρευαν την επιλογή των δώρων προς τους νεκρούς, τις επιθανάτιες και μεταθανάτιες τελετές, τη διαφοροποίηση των εθίμων για τα παιδιά, τη χωροθέτηση των νεκροταφείων και τη σήμανση των τάφων. Η αναπαράσταση μικρού τμήματος του νεκροταφείου που αποκαλύφθηκε στο Δημοτικό Γήπεδο Μανδρακίου, με την έκθεση τριών πίθων και δύο σαρκοφάγων, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, ακριβώς όπως βρέθηκαν, μεταφέρει νοερά τον επισκέπτη στον χώρο της ανασκαφής, ενώ η γιγαντοφωτογραφία της στο βάθος τον βοηθάει να συμπληρώσει την εικόνα.
Η επόμενη ενότητα επαναφέρει τον επισκέπτη στον κόσμο της ζωής. Όψεις της καθημερινότητας, όπως η ανατροφή των παιδιών, η εκπαίδευση και η άθληση για τους άνδρες, ο καλλωπισμός, οι οικιακές ασχολίες και η διαδικασία του γάμου για τις γυναίκες φωτίζονται μέσα από την έκθεση επιλεγμένων αντικειμένων.
Τους ελληνιστικούς χρόνους (3ος-2ος αι. π.Χ.) και τη θρησκευτική, πολιτειακή και κοινωνική οργάνωση του νισυριακού κράτους στη διάρκειά τους, αφηγούνται γλυπτά έργα, νομίσματα, ψηφίσματα της Νισυριακής πολιτείας και επιγραφές που συνδέονται με ιστορικά γεγονότα και με επιφανείς Νισυρίους αξιωματούχους, οι οποίοι διακρίθηκαν σε πολεμικές συγκρούσεις της εποχής. Περίοπτη θέση κατέχει η μεγάλη βάση αγάλματος σε σχήμα πρώρας τριημιολίας, πιθανώς ταφικό μνημείο επιφανούς Νισυρίου στρατηγού. Η διαφοροποίηση των ταφικών εθίμων παρουσιάζεται μέσα από ευρήματα των ελληνιστικών τάφων, ενώ λιγοστά γλυπτά έργα αντιπροσωπεύουν την τέχνη της εποχής και επιλεγμένα ευρήματα, συνοδευόμενα από εποπτικό υλικό και εύληπτα κείμενα, δίνουν πληροφορίες για την καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες της νισυριακής κοινωνίας σε αυτήν την περίοδο.
Η έκθεση συνεχίζεται στο χαμηλότερο επίπεδο του κτηρίου με ευρήματα της ύστερης αρχαιότητας και της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου. Ανάγλυφες επιτύμβιες στήλες τοπικού εργαστηρίου ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, αρχιτεκτονικά μέλη παλαιοχριστιανικών βασιλικών, σπαράγματα τοιχογραφιών, χαρακτηριστικά γλυπτά, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και άλλα λατρευτικού χαρακτήρα των βυζαντινών χρόνων, καθώς και τμήμα ξυλόγλυπτου τέμπλου ενσωματωμένου σε σχεδιαστική αναπαράσταση Ιερού εκκλησίας και εικόνες μεταβυζαντινής περιόδου σκιαγραφούν μια σαφή εικόνα της ζωής, της αρχιτεκτονικής και της τέχνης στη Νίσυρο των μεταχριστιανικών αιώνων και αφηγούνται την επικράτηση του χριστιανισμού, την κατάληψη του νησιού από τους Ιωαννίτες Ιππότες και την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, συνοδευόμενα από ερμηνευτικά κείμενα και εποπτικό υλικό.
Στην τελευταία αίθουσα του Μουσείου εκτίθενται ευρήματα, κυρίως πινάκια, από ναυάγιο του 19ου αι. από τη θαλάσσια περιοχή της Νισύρου, όπου επίσης προβάλλεται ταινία για τις ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες στο τείχος της αρχαίας ακρόπολης στο Παλαιόκαστρο. Στον αύλειο χώρο του κτηρίου έχουν τοποθετηθεί έργα γλυπτικής και επιγραφές ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.
Τοποθεσία:
Μανδράκι, Νίσυρος, Τ.Κ. 85303
Μέσο Πρόσβασης:
Πεζή
Πρόσβαση ΑμεΑ:
Ναι
Ώρες λειτουργίας:
Χειμερινό:
1.11.2019 – 31.3.2020
Τετάρτη – Δευτέρα: 08:30 – 16:00
Τρίτη: Κλειστό, Θερινό:
Τετάρτη – Δευτέρα: 08:30 – 16:00
Τρίτη: Κλειστό
Κόστος εισόδου:
Ολόκληρο: €4, Μειωμένο: €2
